راهکارهای توسعه فرهنگ زیست محیطی در ورزش - خیمه نیوز

در میان عواملی که از توسعه سریع مشارکت جلوگیری می نماید، نبود الگویی که زیرساخت کوشش های مشارکت جویانه را فراهم آورد و نسبت به آن تعهد بیافریند شاخص است؛ چراکه مشارکت پدیده ای است ذهنی که بدون الگویی کارساز و راهگشا نمی تواند به صورت جزئی از فرهنگ مردم درآید. محققان در پژوهشی با عنوان راه چارههای توسعه فرهنگ زیست محیطی در ورزش آورده اند، در حال حاضر، هدف نهایی از حفاظت محیط زیست، دستیابی به توسعه پایدار در قالب برنامه های مالی هماهنگ با اصول حفاظت از محیط زیست و ممانعت از تخریب و تهی سازی منابع تجدیدشونده و غیرقابل تجدید است.

این پژوهش به وسیله سارا بوژمهرانی دانشجوی دکترای مدیریت ورزشی و سید محمد حسین رضوی استاد مدیریت ورزشی دانشگاه مازندران اجرا شده که نشان می دهد، برای حل بنیادی مسائل بحرانی محیط زیست بایستی دیدگاه های کلان و زیربنایی توسعه منطبق با قانونمندی های حفاظت محیط زیست طراحی گردد و هرگونه سیاست گذاری و برنامه ریزی های توسعه مالی، اجتماعی و فرهنگی آینده کشور بر شالوده حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی و بهره وری خردمندانه از این منابع با نگرش ایجاد تعادل و تناسب بین قانونمندی های محیط زیست و توسعه پایدار صورت گیرد.

امروزه، شرایط محیط زیست، آب، انرژی و... به قدری پیچیده و مبهم است که همه فعالان محیط زیست را به تفکر واداشته است. به همین علت کوشش می گردد در دنیای امروزی از هر ابزاری برای بهبود محیط زیست و جلوگیری از هدر رفتن آب، انرژی و... بهره گرفته گردد. شاید پرسیدن این سؤال کمی عجیب به نظر برسد که ورزش در حفظ محیط زیست و انرژی چه تأثیری می تواند داشته باشد؛ به طور مثال، ورزشی مانند فوتبال با میلیون ها طرفدار در سرتاسر دنیا چه نقشی را می تواند در حفظ محیط زیست ایفا نماید. فعالیت های ورزشی باعث تجمع مردم در یک محل می گردد که به نوبه خود اثرات بیرونی منفی مانند آلودگی صوتی، رفتارهای منافی آداب اجتماعی، زباله، آلودگی هوا و نورپردازی های تند و... را به همراه دارد.

این دلایل باعث شده تا بسیاری از ساکنین منطقه ها شهری که آرزوی دسترسی به امکانات تفریحی و ورزشی را دارند، تمایلی در خصوص سکونت و زندگی در نزدیکی این امکانات را نداشته باشند. در این راستا، اهمیت مطالعه و ارائه الگویی منسجم و شناسایی موانع و راه چارههای توسعه مشارکت در مدیریت زیست محیطی و برطرف آن ها در برنامه های آینده، ایجاد انگیزه در جامعه ورزش برای شرکت در فعالیت های مشارکتی زیست محیطی و افزایش آگاهی ورزشکاران و دست اندرکاران غیر قابل انکار است.

پاسخ به این سوال که چه راه چارههایی برای ایجاد گرایش ورزشکاران به مشارکت در مدیریت محیط زیست وجود دارد و اولویت آن ها چگونه است، به برنامه ریزان زیست محیطی و ورزشی یاری می نماید تا در برنامه های خود با دید وسیع تری راستا را برای رشد و توسعه مشارکت هموار نمایند. در سال های اخیر، توجه عمومی به موضوع محیط زیست با افزایش قابل توجهی رو به رو بوده است و سازمان های ملی و بین المللی ورزشی و اجتماعی، کوشش های زیادی را برای حفاظت از محیط زیست انجام داده اند.

در ایران نیز به صورت جسته و گریخته به وسیله وزرات ورزش و جوانان یا فدراسیون های ورزشی، کارگاه هایی جهت آشنایی ورزشکاران با اصول حفاظت از محیط زیست برگزار شده است، اما هیچگونه نظام یا راهبرد جامعی برای جلب مشارکت ورزشکاران در توسعه فرهنگ محیط زیست که مبتنی بر یافته های پژوهشی باشد، وجود ندارد. بنابراین با توجه به اهمیت فراوان محیط زیست و بعلاوه پایگاه اجتماعی قوی ورزشکاران در جامعه، محقق بر آن شده است تا در این تحقیق، راه چارههایی را برای جلب مشارکت ورزشکاران در فعالیت های زیست محیطی و توسعه فرهنگ محیط زیست در ورزش شناسایی و اولویت بندی کند.

ازآنجایی که بسیاری از تهدیدات زیست محیطی، تخریب منابع و آلوده سازی محیط نتیجه فعالیت های انسانی است، تردیدی نیست که با آموزش های مستمر و هدف دار اقشار مختلف جامعه به طوری که کلیه آحاد انسانی به مفاهیم عمده زیست محیطی آشنا شوند، می توان به داشتن جامعه ای با وجدان زیست محیطی وآینده ای توأم با سرسبزی، سلامتی و استقلال برای میهن اسلامی امیدوار بود.

در خصوص زمینه ها و سازوکارهای مشارکت عمومی در حفاظت از محیط زیست بسته به شرایط مختلف محیطی و موضوعی، بازیافت پسماندها و به ویژه جداسازی زباله از مبدا را از زمینه های مهم مشارکت در حفاظت از محیط زیست بیان می نمایند. محققان در راستای تبیین مشارکت مردمی در مدیریت منطقه ها حفاظت شده، خاطرنشان می نمایند که راه چاره بسیاری از تضادها در این منطقه ها مشاوره فعالانه، جستجوی آگاهانه، مذاکره و گفتمان، تسهیم اختیار و مسئولیت، انتقال کنترل و مسئولیت به مردم محلی است.

از جمله راه چارهها برای حفظ محیط زیست می توان به آموزش، قانون گذاری و احتیاج سنجی، بازیافت زباله ها، اشاعه هشدارها و شعارهای زیست محیطی، شکل دهی گروه های مردم نهاد و تمرکز بر گروه های اجتماعی که دارای پایگاه مناسبی هستند، اشاره نمود. از آنجا که عملنمودهای زیربنایی مستلزم تصمیم گیری، برنامه ریزی و حمایت در سطوح کلان و خرد است، پیشنهاد می گردد که مدیران و صاحب نظران با استفاده از نتایج این تحقیق و پژهش های علمی در توسعه فرهنگ زیست محیطی کشور تاثیرگذار باشند.

کمیته ملی المپیک، وزارت ورزش و جوانان و بعلاوه فدراسیون های ورزشی و سایر نهادهای مسئول در ورزش و محیط زیست کشور می توانند با بهره مندی از این راه چارهها، برنامه های عملیاتی جهت پیاده سازی آن ها را اجرایی نموده و اعمال نمایند.

این پژوهش در مجله مطالعات راهبردی ورزش و جوانان منتشر شده است.