گرمازدگی در فصل تابستان - خیمه نیوز

نویسنده: محمد جواد واعظی

گرمازدگی که از بیماری های شایع فصل تابستان است، با افزایش درجه حرارت هوا و تعریق زیاد بروز می نماید و به دلیل تابش مستقیم آفتاب، با سرخی پوست، افزایش ضربان قلب و حتی ضعف کردن همراه است. این بیماری نه تنها در افراد عادی بلکه در ورزشکاران هم به کرات دیده می گردد که با رعایت نکاتی ساده می توان از بروز آن پیشگیری کرد. افراد مستعد گرمازدگی شامل بچه ها، سالمندان، بیماران مزمن قلبی، دیابتی و مبتلایان به نارسایی کلیه و مبتلایان برخی بیماری های پوستی که با اختلالات غدد عروقی مواجهند می باشند و افرادی با سابقه مصرف داروهای ضد افسردگی، پارکینسون و پرفشاری خون را دارند در ساعات اوج گرما (ساعت 10 تا 16) از منزل خارج نشوند. به هم خوردن تعادل در مکانیسم های تنظیمی گرمای بدن، گرمازدگی نامیده می گردد. فراوری گرما در بدن به دلیل افزایش شدید حرارت محیط و ناتوانی در دفع حرارت ایجاد شده باعث گرمازدگی می گردد. گرمازدگی به دو دسته تقسیم می گردد: الف) کلاسیک. ب) فعالیتی.

نوع کلاسیک بیشتر در سنین بالا و در بیماران قلبی وعائی، بیماری های مزمن، بیماری های روانی، معلولان، افراد چاق، افرادی که به هر دلیل دچار کاهش آب بدن شده اند، استفاده کنندگان از برخی دواها (آرامبخش و خواب آور، آنتی کولینرژیک، آنتی هیستامین و داروهای مدر) پس از چند روز تماس با هوای گرم که امکان تهویه مناسب محیط هم نباشد اتفاق می افتد.

نوع فعالیتی در سنین پایین تر و در پی فعالیت ها و ورزش های سنگین در آب و هوای گرم (مانند کسانی که مسافت زیادی می دوند، بازیکنان فوتبال) و در شرایط کمبود آب بدن (دهیدراتاسیون) اتفاق می افتد. به طور کلی گرمازدگی در بالای 50 سال و بیشتر در فصول گرم و مرطوب اتفاق می افتد که دمای مرکزی بدن به بیش از 40 درجه سانتیگراد می رسد.

افراد مستعد گرمازدگی شامل بچه ها، سالمندان، بیماران مزمن قلبی، دیابتی و مبتلایان به نارسایی کلیه و مبتلایان برخی بیماری های پوستی که با اختلالات غدد عروقی مواجهند می باشند و افرادی با سابقه مصرف داروهای ضد افسردگی، پارکینسون و پرفشاری خون را دارند در ساعات اوج گرما (ساعت 10 تا 16) از منزل خارج نشوند.

در صورت قرارگیری فرد در محیط گرم، سیستم تنظیم درجه حرارت بدن از کار می افتد که این شرایط در محیط های گرم و مرطوب و فعالیت های بدنی شدید تشدید می گردد. با افزایش درجه حرارت بدن برای جبران، تعریق بیشتر شده و متعاقب آن جریان خون به سمت نواحی سطحی بدن (پوست) افزایش می یابد. از عوارض تعریق شدید از دست دادن مقادیر فراوان مایعات بدن به همراه نمک است.

نشانه های گرمازدگی

از علائم گرمازدگی افزایش دمای مرکزی بدن، خشکی پوست، افزایش تعداد تنفس، حالت گیجی و در نهایت عدم هشیاری می باشد. گاهی شدت گرما به حدی است که فرد از فرط گرما زدگی وارد خستگی گرمایی می گردد.

احتمال بروز گرمازدگی در محیط گرم و مرطوب بیشتر است. در این حالت، پوست برافروخته و حتی بی رنگ و رنگ پریده و گاهی تیره می گردد و سردرد و در موارد شدیدتر گرفتگی و درد شدید عضلات، اختلال در فکر و تکلم، پرخاشگری، خواب آلودگی، گیجی، کاهش و سستی عکس العمل تشنج و در بدترین شرایط کما و مرگ بروز می نماید. از سوی دیگر، علائمی مانند پوست خشک و داغ، تهوع یا استفراغ، سنکوپ، تشنج، اختلالات ریتم قلب، اختلال تکلم، افت فشار خون (به دلیل دهیدراسیون و اتساع عروق محیطی)، نبض ضعیف، هذیان، کاهش حجم ادرار و در موارد پیشرفته عدم هوشیاری گردد که در صورت عدم رسیدگی به بیمار می تواند کشنده باشد.

بیشتر بخوانید: برنامه غذایی مناسب برای فصل تابستان

یاری به فرد گرمازده

در نخستین اقدام برای یاری به فرد گرمازده باید سریعاً وی را از محیط گرم خارج کرد و در شرایط پشت خوابانده گردد سپس با پارچه ای مرطوب یا کیسه یخ، گرم ترین نواحی (چین های بدن) نظیر گردن، کشاله ران، زیر بغل و پشت زانو خنگ نگه داشته گردد.

فرد گرمازده به دلیل تعریق، مایعات فراوانی را از دست می دهد، و غلظت خون فرد گرمازده افزایش می یابد؛ بنابراین خون رسانی به قلب و مغز دچار اختلال می گردد در این شرایط بالا نگه داشتن پاها توصیه می گردد. چنانچه فرد گرما زده با کرامپ های عضلانی، هشیار و قادر به تحمل مصرف مایعات است می توان مایعات خنک را به وی خوراند و به جبران نمک از دست رفته یک قاشق چایخوری نمک به یک لیتر آب (معادل 4 لیوان) اضافه و در صورت امکان به این محلول اندکی مواد شیرین افزوده گردد.

در صورت عدم توانایی نوشیدن مایعات به وسیله فرد گرمازده انتقال وی به یک مرکز درمانی الزامی است، برای افراد گرمازده استراحت 24 ساعته توصیه می گردد.

چگونه از گرمازدگی پیشگیری کنیم؟

توصیه می گردد لباس های خنک، نخی و پنبه ای نازک و به رنگ روشن که امکان تبادل هوا فراهم گردد پوشیده گردد بدین ترتیب با تبخیر مناسب از بروز گرمازدگی جلوگیری می گردد.

در هوای گرم از خوردن غذای چرب و سنگین خودداری گردد، افرادی که ناگزیر به فعالیت های ورزشی در هوای گرم هستند باید برای سازگاری بدن از نرمش های سبک شروع کنند و فعالیت های ورزشی سنگین را به ابتدای صبح و یا عصر موکول کنند.

با چکاندن چند قطره آبلیمو در آب آشامیدنی و اندازه کمی نمک، ترکیب مناسبی به دست می آید که می تواند یاری زیادی به پیشگیری از بروز گرمازدگی باشد و خودداری از قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم خورشید و استفاده از مایعات به اندازه قابل توجه از جمله توصیه های مقابله با گرمازدگی است که باید جدی گرفته گردد.

منبع مقاله :

واعظی، محمد جواد، (1396)، دانستنیهای پزشکی، قم: نوید حکمت، چاپ اول.

منبع: راسخون