کهن الگوی پرسفون؛ شخصیت شناسی آرکتایپ دختر - خیمه نیوز

کهن الگوی پرسفون

پرسفون ایزدبانوی دوشیزه و ملکه دنیا زیرین است. اسطوره پرسفون، فرزند دیمیتر و زئوس است که با اجازه زئوس توسط هادس (خدای مردگان) ربوده و به دنیا زیرین برده می شود. ناامیدی و عصبانیت دیمیتر (الهه مادر) باعث ناباروری زمین و از بین رفتن محصولات شد. زئوس هرمس را به دنبال پرسفون فرستاد، اما او با خوردن دانه های اناری که هادس به او داده بود برای همواره به دنیا زیرین تعلق پیدا کرد. از آن به بعد یک سوم سال (زمستان) را در دنیا زیرین با همسر بی احساسش هادس طی می کرد. این ایزد بانو انسان ها را در دنیا زیرین هدایت می نماید.

از آنجایی که انار نماد مطلعی است، خوردن انار و ماندن در دنیا زیرین در واقع برای پرسفون بالندگی و رشد به همراه دارد. از منظر روانشناسی نیز شخصیت پرسفون به خاطر تعلق به دنیا زیرین، شخصیتی عمیق است که می تواند به مطلعی بالایی دست یابد. او از درونیات قوی برخوردار است و حس ششم و قدرت تخیل زیادی دارد. اما او را از طرف دیگر می توان تا ابد یک نوجوان بی مسئولیت دانست که معصومیت خود را برای همواره حفظ می نماید.

کهن الگوی پرسفون دو بعد دارد:

• پرسفون دوشیزه
• پرسفون ملکه دنیا زیرین

یک زن ممکن است تنها تحت تاثیر یکی از این دو بعد قرار بگیرد یا اینکه هر دو را در خود داشته باشد. شاید هم در طول زندگی هر دو جنبه پرسفون را تجربه نموده و از یکی به دیگری تحول پیدا کند. قلمرو پرسفون یعنی دنیا زیرین نمادی از ضمیر ناخودمطلع و لایه های عمیق روان آدمی ست. او می تواند بین دو عالم یعنی خودمطلع و ناخودمطلع رفت و آمد کند و در نقش یک راهنما کهن الگوی افراد در زمان هایی است که مسائل عرفانی و خلسه یا حالتی از جنون را تجربه نموده یا زبان های سمبلیک، چون شعر و مذهب را درک می نمایند.

پرسفون نماد بهار، جوانی و زندگی است. او تغییر را به خوبی می پذیرد و روان همواره جوان، امیدوار، ولی نامطمئن دارد. پرسفون کهن الگوی دختر نوجوان است که خودش و اهدافش در زندگی را به خوبی نمی شناسد و ترجیح می دهد کسی بیاید و زندگی اش را متحول کند. پرسفون همواره می خواهد مادرش را راضی نگه دارد. او کهن الگوی دختر مادر است. دختری مطیع و بساز است که به سمت کار های خطرناک نمی رود. از آنجا که جامعه چنین الگویی را تشویق می نماید یکی از مسائل او می تواند وابستگی و بی عملی باشد که از پذیرا بودن بیش از حد او سرچشمه می گیرد و اجازه نمی دهد جنبه های دیگر شخصیت او تجلی یابد.

ویژگی های شخصیتی آرکتایپ پرسفون

پرسفون مظهر بهار، تحول، دوشیزگی و اضطراب جدایی از مادر است. او به طور کلی مضطرب است، چون از زندگی قبلی خود جدا شده است. او در ابتدا شبیه به یک دختر نوجوان و بی مسئولیت است و همانطور که بزرگتر می شود به زنی با تجربه تبدیل می شود که راه رشد و کمال را می یابد.

• بهترین ویژگی های کهن الگوی پرسفون؛ عشق، نشاط، معصومیت و سازگاری است.
• پرسفون همسری مطیع و سازگار است و تقویت این کهن الگو می تواند به ایجاد آرامش و نشاط در زندگی مشترک یاری کند. او خودش را برای مردش می آراید و برای او دلبری می نماید، بدون اینکه از درونیات واقعی و عمیق خود مطلع باشد.
• زنان متاثر از کهن الگوی پرسفون افرادی ساده لوح و مهربان هستند.
• مدیریت زندگی او در دستان مادرش است.
• به سمت مردان کشش دارد، اما دارای شور جنسی زیادی نیست.
• دوست داشتنی، لطیف و آرام است.
• اغلب از خودش نظری ندارد و به خاطر رضایت دیگران هر لحظه تغییر نموده و رنگ عوض می نماید.
• پرسفون ها عاشق فال و فالگیری هستند. از فال قهوه و فال تاروت تا هر نوع طالع بینی را امتحان نموده و به آن معتقدند.
• می تواند مدت زیادی حتی بدون دلیل تعیین گریه کند.
• پیرو مد هستند و سعی می نمایند لباس های مارک دار و ست بپوشند.
• مدام شاخه عوض نموده و خودشان هم نمی دانند دقیقا چه چیزی را دوست دارند.
• معمولا کار ها را تمام نمی نمایند؛ مگر اینکه کسی (مادر یا همسر) یا چیزی (مسائل اقتصادی) آن ها را مجبور کند.
• افراد متاثر از کهن الگوی پرسفون معمولا مسئولیت هیچ چیزی را قبول نمی نمایند، حتی مسئولیت انتخاب های شخصی خودشان مانند انتخاب لباس یا انتخاب غذا از منو را نیز نمی پذیرند.
• فرمان پذیرند و اغلب دیگران به جای آن ها تصمیم می گیرند.
• به دنبال تایید شدن از طرف دیگران هستند.
• معمولا انجام کار های خانه را دوست ندارند و دست به دامن مادرشان می شوند.
• عاشق خرید کردن هستند.
• می توانند به سادگی در دیگران با یک جمله یا نگاه معصومانه احساس گناه ایجاد نمایند تا آنچه می خواهند مهیا شود.

• کلاس های مختلفی می فرایند، ولی هیچکدام را تمام نمی نمایند.
• معمولا بی حالند و حوصله انجام هیچ کاری را ندارند.
• می توانند چند ساعت بدون احساس خستگی با تلفن صحبت نمایند.
• خودکشی تنها برای جلب توجه را می توان بیش از دیگران در زنان پرسفونی دید.
• خوش خواب هستند و می توانند ساعت های زیادی بخوابند و صبح ها دیر از خواب بیدار می شوند.
• به راحتی به جنس مخالف جذب شده و از لحاظ جنسی مشتاق هستند.
• او از درون احساس گناه، ضعف و شرم می نماید و بیشتر اوقات به خاطر رفتار یا گفتار خود بدون هیچ دلیلی ناراحت و پشیمان است.
• نمی خواهند مورد خشم دیگران قرار بگیرند و سعی می نمایند کسی را خشمگین ننموده و خشم خود را نیز بروز نمی دهند.
• زنان پرسفون تایپ اغلب کمتر از سن واقعی شان به نظر می رسند و درشخصیتشان حالتی دخترانه پنهان است.
• طلاق می تواند برای او یک تحول تازه باشد.
• وقتی کسی نباشد که مسئولیت های انتخاب ها و اعمال آن ها را به عهده بگیرد رشد و تحول واقعی درشان اتفاق می افتد.

گاهی به نظر می رسد دنیا گوش به فرمان آنهاست و هر چه اراده می نمایند برایشان مهیا می شود.

جنبه های منفی

• پرسفون ها از بیماری های روانی مانند اضطراب و افسردگی رنج می برند. آنها خشم خود را در درون خود نگه داشته و عواطف منفی درونشان مانند احساس تنهایی و عدم رضایت از خود، می تواند به افسردگی منجر شود. او در این صورت با دنیای درون خود مشغول شده و ارتباط با دیگران را قطع می نماید.
• زنان پرسفونی بعد از خلاصی از روانپریشی به خودمطلعی جدیدی رسیده و معانی ضمنی کنایه ها و نشانه ها در زندگی را بیش از دیگران درک می نمایند.
• کهن الگوی پرسفون هدف و انگیزه ندارد و انرژی حاصل از آن، زن را سازگار و تسلیم می نماید.
• از جنبه های منفی او می توان به انفعال، بی هدفی، مطیع بودن، من ضعیف و بی مسئولیتی اشاره نمود.
• با اینکه کسی فکرش را نمی نماید، اما پرسفون زیاد دروغ می گوید. در واقع دروغگویی و فریب از مسائل شخصیتی کهن الگوی پرسفون است.
• او به خاطر عدم اعتماد به نفس و حس بی کفایتی اغلب با راه های غیر مستقیمی چون چاپلوسی به خواسته های خود می رسد.
• او در بیشتر اوقات انتظار دارد دیگران به یاریش بیایند و مسئولیت کار های او را بپذیرند.
• انجام وظایف، دریافت مدرک تحصیلی، ازدواج، حفظ شغل و… همه و همه برای یک پرسفونی که زندگی را جدی نمی گیرد بسیار سخت است.
• او یا ازدواج نمی نماید و یا واقعا به آن پایبند و متعهد نخواهد بود. ازدواج برایش معادل نیستی است.
• خشم خود را فرو می خورد تا مورد خشم قرار نگیرد.
• خودشیفته است و گاهی آنقدر درگیر درون خود می شود که ارتباط با دیگران را قطع می نماید.
• بدون دلیل از حرف ها و کار های خود معذب و ناراحت می شود.
• او برای فرار از مسائل خود به درون خود پناه می برد و همین می تواند او را مستعد ابتلا به بیماری های روانی کند.

پیشنهاداتی به پرسفون ها

• ارزش های درونی خود را پرورش دهید و به درخواست هایی که با ارزش های شما مغایرند نه بگویید.
• توانایی ها و نقطه ضعف های خود را بشناسید و برای خود در زندگی هدف گذاری کنید.
• به استقلال روانی خود اهمیت بدهید.

تاثیر کهن الگوی پرسفون در طول زندگی

1- کودکی پرسفون

دختر بچه ای آرام، ملوس، مودب و حرف گوش کن است. مادر این گونه دختران اغلب مادرانی نگران هستند که با اولین قدم های کودکشان ابراز ترس نموده و به او یاد می دهند که هر کار تازه ای خطرناک است. او به شکلی ناخودمطلع دخترش را به خود وابسته می نماید. این بچه ها محتاط و درونگرا بار می آیند و تصمیم گیری برایشان بسیار سخت است. اما در صورت حمایت والدین می توانند با نگاه به درون خود خواسته های خود را بشناسند.

2- نوجوانی پرسفون

کودکی او در نوجوانی هم ادامه دارد و اگر مادری داشته باشد که همه فعالیت هایش را کنترل کند، در همه چیز حتی انتخاب دوست به او وابسته خواهد شد. او در دوران بلوغ احتیاج دارد بخشی از زندگی اش خصوصی و برای خودش باشد و والدی مداخله گر اجازه رشد هویت مستقل به او را نمی دهد.

3- پرسفون در دوران تحصیل

او به دانشگاه می رود، چون بقیه به دانشگاه می فرایند. هنگام درس خواندن به راحتی تمرکز خود را از دست داده و حواسش از درس پرت می شود. ممکن است رشته تحصیلی خود را چند بار تغییر دهد.

4- شغل پرسفون

او ممکن است بار ها کار خود را عوض کند. از هر چیزی زود خسته می شود و محیط کاری را می خواهد که ساعت کار و مرخصی اش دست خودش باشد. زیر بار مسئولیت نمی رود و اغلب حوصله انجام وظایفش را ندارد. او در شرایطی که وظایفش کاملا تعیین شده باشد و احتیاج به صبر و مدیریت نداشته باشد پیروز تر است.

به طور کلی شاغل بودن چندان برایش اهمیت ندارد مگر اینکه به مرحله پرسفون ملکه دنیا زیرین رسیده و در آن صورت حوزه های معنوی، ماوراءالطبیعه و روانشناسی برایش جذاب خواهند بود. او در این مرحله شیفته کارش خواهد شد و در آن خلاقانه عمل می نماید.

5- میانسالی و پیری پرسفون

همان طور که اشاره شد زنان پرسفون تایپ هم از نظر ظاهر و هم از نظر شخصیت جوانتر از سن شان هستند. در میانسالی نیز همه کوشش خود را می نمایند که جوان مانده و جوان به نظر برسند. پیر شدن آن ها را افسرده خواهد نمود و این افسردگی می تواند باعث شود به دنیا زیرین خود پناه ببرند. مگر اینکه در طول زندگی از پرسفون دوشیزه به پرسفون ملکه تحول یافته باشند و با تجارب معنوی و عرفانی خود تبدیل به زنی خردمند شوند. در این صورت هراسی از مرگ نداشته و در عین حال روحشان همواره جوان است.

6- روابط با دیگران

زنی که تحت تاثیر کهن الگوی پرسفون است با دختران و زنان همانند خود رابطه بسیار خوبی برقرار می نماید. شخصیت جوان و شنماینده او باعث می شود زنان دیگر با او مادرانه برخورد نموده و مراقبش باشند.

او در رابطه با مردان، فاقد اعتماد به نفس بوده و شخصیتی ناتعیین دارد. مردانی جذب زن پرسفونی می شوند که یا مانند او بی تجربه و جوانند یا سرسخت هستند و جذب لطافت و معصومیت او می شوند و یا ارتباط با زنان عاقل و باتجربه را دوست ندارند و با آن ها راحت نیستند. مرد ها در ارتباط با زن پرسفونی از اینکه عقاید و نظراتشان مورد سوال یا انتقاد قرار بگیرد، هراسی ندارند. آن ها در این شرایط احساس قدرت نموده و مورد قضاوت همسرشان قرار نمی گیرند.

7- ازدواج پرسفون

کهن الگوی پرسفون در خصوص اینکه واقعا دوست دارد ازدواج کند یا نه مطمئن نیست، ولی معمولا تحت تاثیر باور های فرهنگی و اصرار یک مرد ازدواج می نماید. آن ها شخصیتی زنانه و سنتی دارند و در برابر همسر خود تسلیم بوده و اهل رقابت نیستند. از آنجا که مسئولیت پذیر نیستند در ازدواج نیز توقع دارند به آن ها سرویس داده شود. مسئولیت زناشویی آن ها را از ازدواج پشیمان می نماید و دیگران را به خاطر ازدواج کردن خود مقصر می دانند.

8- رابطه با فرزندان

او در زمینه تربیت و مراقبت از فرزند نیز اعتماد به نفس کافی نداشته و احساس بی کفایتی می نماید. او تنها مادر خود را مادر واقعی می داند.

زن متاثر از کهن الگوی پرسفون که نمی تواند رابطه ای بر مبنای قدرت داشته باشد توانایی کنترل کردن و محدود کردن فرزندانش را ندارد. با این حال از این نظر که فرزندانش را مستقل بار آورده و در کارشان دخالت نمی نماید مادری دوست داشتنی به حساب می آید. او در عین حال می تواند قدرت تخیل فرزندانش را تقویت کند. گاهی نیز اینکه دیگران به جای او به فرزندش توجه می نمایند، برایش حسادت برانگیز است.

پرورش پرسفون

پرورش پرسفون در وجود کسانی که این کهن الگو غیرفعال است، می تواند ذهنیتی انعطاف پذیر به شخص بدهد. برای این کار ضروری است تا بدون تعصب و قضاوت به دیگران گوش داده و کوشش کنیم با نظرات دیگران خود را تطبیق دهیم. همچنین پرورش پرسفون مستلزم مهربانی با خود و تقویت حس ششم است.

توصیه های عملی زیر می تواند یاری نماینده باشد:

• هنگام صحبت کردن دیگران لبخند زده و نظرات آن ها را پذیرا باشید.
• بگذارید مرد همراهتان به شما یاری کند. مثلا وسایل سنگین را بدهید او حمل کند و حس قدرشناسی خود را به او نشان دهید.
• گاهی تایید نماینده باشید و انتخاب را به طرف مقابل بسپارید.
• تصمیاتی که در یک جمع گرفته می شود را بدون انتقاد و قضاوت بپذیرید.
• زمان هایی از روز را بی خیال و منفعل به رویاپردازی و استراحت اختصاص دهید.
• رمان های عاشقانه بخوانید.

سخن آخر

ویژگی های کهن الگوی پرسفون را خواندید. این کهن الگو نیز هم خصوصیات مثبت داشته و هم جنبه های منفی. در همه افراد چندین آرکتایپ وجود دارد که در شرایط مختلف و بنا بر موقعیت بروز پیدا می نمایند. برای آشنایی با بعضی دیگر از کهن الگو ها می توانید کهن الگوی هرا و کهن الگوی هستیا را نیز در خبرنگاران بخوانید و کهن الگوی مسلط در خودتان یا اطرافیانتان را بشناسید. منتظر شنیدن نظرات شما در این رابطه هستیم.