اسحاق بن حُنَین و انتقال فلسفه یونانی به دنیا اسلام - خیمه نیوز

سفر با تور یونان را از دست ندهید و از نزدیک با سرزمین اسطوره های باستانی آشنا شوید و شهرهای سانتورینی، آتن و میکونوس را ببینید.

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری خبرنگارانـ بارها شنیده ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران تألیف دکتر علی اکبر ولایتی که به سال 1392 در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده ایم.

ابویعقوب اسحاق بن حنین عبادی، پزشک و مترجم آثار علمی یونانی در قرن سوم هجری قمری است.

از تاریخ تولد و زندگی او اطلاع دقیقی در منابع نیامده است. اسحاق در خانواده ای نسطوری در حیره عراق متولد شد. او سریانی زبان بود و عربی را از پدرش بهتر می دانست. پدرش حُنین بن اسحاق نیز پزشک و مترجمی نامدار بود و اسحاق در کنار پدر و پسر عمه اش، حُبَیش، سه دانشمند هنرور و سخن دان آن روزگار بودند که بنیاد مکتب حنین را پایه نهادند.

خبرنگارانن برجسته ترین و مهم ترین نقش را در ترجمه آثار یونانی و انتقال آنها به دنیا اسلام داشتند.اسحاق پزشکی را از پدر و دیگر پزشکان مصر آموخت و طبیبی برجسته شد. رفته رفته از احترام و عنایت خاصی نزد خلفای عباسی از متوکل تا مکتفی و وزیر معتضد، قاسم بن عبیدالله برخوردار شد.

اسحاق با گروهی از دانشمندان که نزد حسن بن نوبخت، متکلم شیعی، گرد می آمدند، رابطه داشت و بعضی گفته اند به اسلام گرویده بود.اسحاق در ترجمه آثار یونانی به سریانی چیره دست بود، چنان که ترجمه های او از یونانی به عربی و سریانی را از ترجمه های یونانی به لاتینی، به زبان اصلی نزدیک تر دانسته اند. اسحاق شعر نیز می سرود. بعضی گفته اند اسحاق در اواخر عمر فلج شد و انتها در ربیع الآخر سال 298 درگذشت.

اسحاق ترجمه های بسیاری در علوم و فنون گوناگون دارد و بیش از همه به ترجمه آثار فلسفی به ویژه نوشته های ارسطو و توضیح آنها پرداخته است ولی مهم ترین آثار او ترجمه آثار ریاضی و نجوم دانشمندان یونانی است. اسحاق، افزون بر ترجمه، تألیفاتی نیز در پزشکی و داروسازی دارد. مهم ترین آثار او ترجمه آثار ارسطو است. از جمله این کتاب ها می توان به آثار زیر اشاره نمود:

1- قاطیغوریاس یا مقولات

2- العبارة یا باری ارمینیاس، که به گفته ابن ندیم، اسحاق ترجمه سریانی پدرش از این اثر را به عربی درآورد. تحقیقات نشان می دهد که متن عربی اسحاق از ترجمه سریانی آن به اصل متن یونانی نزدیک تر است، به همین سبب احتمالاً این کتاب نیز از یونانی ترجمه شده است.

3- تحلیل القیاس، یا خبرنگارانلوطیقا الاول، بخشی از این اثر را پدر اسحاق و بخش دیگر را اسحاق به سریانی برگردانده است.

4- البرهان یا خبرنگارانلوطیقا الثانی، این کتاب را اسحاق از یونانی به سریانی و سپس مَتّی بن یونس از سریانی به عربی ترجمه نموده است. این اثر در 1949 به تلاش بدوی در همان مجموعه منتشر شد.

5- طوبیقا یا الجدل، این اثر را اسحاق به سریانی و یحیی بن عدی به عربی درآورد.

6- ریطوریقا یا الخطابة، اسحاق این اثر را به عربی ترجمه نموده است ولی تا به امروز این اثر به دست ما نیامده است.

7. الکناش اللطیف.

8. الزیج، محمد بن ابی بکر فارسی در الزیج الممتحن المظفری از این اثر یاد نموده است.

4104/