شیتاکه؛ یک قارچ فوق العاده برای سیستم ایمنی بدن - خیمه نیوز

دکتر رکسانا دانیالی| شیتاکه نام یکی از محبوب ترین قارچ ها در سراسر جهان است که در واقع نوعی قارچ خوراکی محسوب می شود و بومی کشور هایی نظیر چین و ژاپن است. البته گفته می شود که محققان ایرانی هم پیروز به کشت این قارچ در استان خراسان رضوی شده اند و تا چند سال آینده وارد فاز فراوری انبوه خواهد شد.

این دسته از قارچ ها به واسطه طعم مطلوب و فواید متنوعی که برای سلامتی انسان دارند، ظرف مدت زمانی کوتاه به محبوبیت بالایی دست یافته اند. از جمله مهم ترین این تاثیرات می توان به قابلیت مبارزه با سرطان، تقویت سیستم ایمنی و بعلاوه تضمین سلامت قلب اشاره نمود.

این قارچ های بومی شرق آسیا به رنگ قهوه ای تیره هستند و کلاهک آن ها معمولا بین 5 الی 10 سانتی متر رشد می نماید. در حالی که شیتاکه درست مانند انواع سبزیجات به صورت خوراکی مصرف می شود، راستا زندگی و تکامل متفاوتی را طی می نماید.

قارچ مورد نظر به طور طبیعی بر درختان جنگلی در حال پوسیدن رشد می نماید. در مجموع نزدیک به 83 درصد از قارچ های شیتاکه در ژاپن پرورش داده می شوند، اما در این میان کشور های دیگری همانند آمریکا، کانادا، سنگاپور و چین هم اقدام به فراوری انبوه این موجود جادویی نموده اند.

از نظر تغذیه ای، شیتاکه کالری پایینی دارد و منبعی غنی از فیبر، ویتامین های خانواده ب و بعضی از املاح معدنی به تعداد می رود. مواد مغذی موجود در 4 شیتاکه خشک (معادل 15 گرم) طبق مطالعه ای که از طریق ریسرچ گیت قابل دسترسی است، به صورت زیر خواهد بود:

- کالری: 44

- کربوهیدرات: 11 گرم

- فیبر: 2 گرم

- پروتئین: 1 گرم

- ریبوفلاوین: 11 درصد میزان مواد مغذی مورد احتیاج روزانه (DV)

- نیاسین: 11 درصد DV

- مس: 39 درصد DV

- ویتامین ب 5: 33 درصد DV

- سلنیوم: 10 درصد DV

- منگنز: 9 درصد DV

- روی: 8 درصد DV

- ویتامین ب 6: 7 درصد DV

- فولات: 6 درصد DV

- ویتامین د: 6 درصد DV

علاوه بر موارد فوق، شیتاکه بسکمک از آمینو اسید های گوشت را هم در اختیار دارد که این موضوع یک مزیت عظیم به خصوص برای افراد گیاهخوار محسوب می شود. بر اساس مقاله ای از مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا این قارچ بعلاوه حاوی پلی ساکاریدها، ترپنوئیدها، استرول ها و لیپید های مختلفی است که تعدادی از آن ها قادر به کاهش سطح کلسترول خون هستند و اثر ضد سرطان در کنار تقویت سیستم ایمنی دارند!

در ضمن باید توجه داشت که میزان ترکیبات زیست فعال در ساختار شیتاکه تا میزان زیادی به مکان پرورش قارچ، نحوه کشت، چگونگی برداشت، نگه داری و ذخیره سازی آن بستگی دارد.

شیتاکه در قالب دو کاربرد اصلی یعنی به صورت غذا و بعلاوه مکمل مورد استفاده قرار می گیرد:

- به اسم غذا: بسکمک از مردم آسیای شرقی از هر دو نوع شیتاکه تازه و خشک شده در پخت و پز غذا های مختلف کمک می گیرند. شیتاکه خشک شده حاوی مزه ای به نام اومامی است که در مقایسه با حالت تازه آن درصد بالاتری دارد و طعم آن مشابه طعم گوشت است. حتی دیده شده که استفاده از این قارچ در دستور پخت سوپ هم مزه آن را تا میزان زیادی تغییر می دهد.

- به اسم مکمل: قارچ های شیتاکه نه تنها از پایه های اصلی طب سنتی چین به تعداد می فرایند، بلکه طی سالیان طولانی نقش مهمی در سنت های دارویی ژاپن، کره و شرق روسیه هم بر عهده داشته اند. برای مثال در اصول درمانی چینی، شیتاکه به اسم عصاره جادویی سلامتی و افزایش طول عمر شناخته می شود. بعلاوه این اعتقاد وجود دارد که قارچ مذکور قادر به تقویت گردش خون در بدن خواهد بود.

در مقاله چاپ شده از طریق انتشارات جان وایلی و پسران می خوانیم که بعضی از اجزای زیست فعال شیتاکه می توانند به مبارزه علیه سرطان و التهاب بپردازند. لازم به ذکر است که تعداد زیادی از این مطالعات روی نمونه های حیوانی آزمایش شده اند و از این رو همچنان اطلاعات کاملی در خصوص میزان اثرگذاری بر انسان وجود ندارد. از طرفی بعضی از مکمل های حاوی قارچ های دارویی- درمانی در بازار از نظر قدرت محتویات خود تست نشده اند و نمی توان نظر قطعی در خصوص آن ها داد.

در مجموع از آن جایی که فواید گسترده خوراکی قارچ های شیتاکه امری اثبات شده است و از طریق طب سنتی چین و ژاپن هم تایید می شود، مصرف مکمل هایی از این دست با دوز توصیه شده از طریق شرکت سازنده ضرری نداشته و حتی می تواند به مزایای درمانی مختلف هم منتهی شود. انواع مکمل های متشکل از این قارچ در بازار دارویی ایران موجود هستند و به فروش می رسند.

در ادامه چندین مورد از ارزشمندترین فواید شیتاکه را آنالیز خواهیم کرد:

کمک به سلامت سیستم قلب و عروق: قارچ های شیتاکه در گروه ترکیبات موثر بر سلامت قلب دسته بندی می شوند. این قارچ برای نمونه حاوی 3 ترکیب اصلی است که می تواند به کاهش کلسترول خون کمک کند:

- اریتادنین: از فعالیت آنزیمی که در فراوری کلسترول نقش دارد جلوگیری می نماید

- استرول ها: این مولکول ها به بلوک جذب کلسترول از طریق سیستم گوارش کمک می رسانند

- بتا گلوکان ها: این نوع فیبر قادر به کاهش سطح کلسترول است

آنالیز روی موش های صحرایی نشان داده است که شیتاکه قدرت جلوگیری از افزایش فشار خون در این حیوانات را دارد. بعلاوه در موش هایی که رژیم غذایی با چربی بالا داشتند و همزمان شیتاکه هم مصرف می کردند، میزان چربی کمتری در کبد آن ها انباشته شد و در پی آن با مسائل قلبی محدودتری ناشی از رسوب چربی در دیواره عروق رو به رو بودند. البته همچنان برای تایید محکم این یافته ها احتیاج به اجرای مطالعات دقیق روی داوطلبان انسانی خواهد بود.

تقویت سیستم ایمنی: اصلی ترین کاربردی که این روز ها شیتاکه را تبدیل به مکملی پر فروش و معروف نموده، بحث تقویت سیستم ایمنی است. با استناد به پژوهشی که از طریق انتشارات سیج در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است، مارکر های ایمنی در افرادی که روزانه دو عدد مکمل شیتاکه مصرف می کردند پس از یک ماه بهبود یافت و سطح التهاب هم در بدنشان کمتر شد.

گفته می شود که تاثیر قارچ های شیتاکه بر تقویت سیستم ایمنی به پلی ساکارید هایی باز می شود که در ترکیب آن ها وجود دارد. این قارچ شگفت انگیز در عین حال می تواند بر افزایش مجدد فاکتور هایی که به واسطه افزایش سن دستخوش کاهش و تضعیف عملکرد می شوند هم اثر بگذارد.

عملکرد ضد سرطانی: علاوه بر موارد فوق ممکن است پلی ساکارید های شیتاکه اثرات ضد سرطانی هم داشته باشند. برای مثال پلی ساکارید لنتینان با فعال سازی سیستم ایمنی بدن به مبارزه با تومور ها کمک می نماید.

دیده شده که این ماده از رشد و انتشار سلول های سرطانی جلوگیری می نماید. حتی در چین و ژاپن فرم تزریقی لنتینان در کنار شیمی درمانی و سایر درمان های اصلی مبارزه با سرطان هم وجود دارد که به منظور بهبود عملکرد ایمنی و کیفیت زندگی در مبتلایان به سرطان های گوارشی استفاده می شود.