زندگی با طعم زباله، زنگ خطر برای سلامت گیلانی ها به صدا در آمد - خیمه نیوز

ورود شیرابه زباله هایی که از سال 1362در مرکز لندفیل سراوان دفن شده اند به رودخانه های رشت که شاخص ترین آن ها دو رودخانه زرجوب و گوهر رود است، نه تنها سلامت نزدیک به یک میلیون نفر شهروند رشتی را به خطر انداخته که به چالشی بزرگ در مدیریت شهری نیز تبدیل شده است.

خطر این دو بحران به حدی است که برخی کار شناسان، شیوع انواع سرطان به ویژه سرطان های دستگاه گوارشی در میان شهروندان رشت را نتیجه این بحران های محیط زیستی می دانند.

فاجعه ای به نام سراوان

مرکز لندفیل سراوان در فاصله 20 کیلومتری شهر رشت واقع شده که از سال 1362 و در پهنه وسیعی از عرصه جنگلی به محلی برای دفن غیربهداشتی زباله های رشت و شهرهای همجوار تبدیل شده است.

روزانه نزدیک به 30 تن زباله در لندفیل سراوان انباشت می شود که آمار دو دهه اخیر، حاکی از انباشت بیش از چهار میلیون تن زباله در این مکان است. از همین رو به دلیل انباشت زباله به صورت غیربهداشتی و حجم توده عظیمی از زباله که عمق آن به 40 متر می رسد، ورود و نفوذ شیرابه های ناشی از زباله ها به خاک، رودخانه ها و همچنین آب های سطحی، یکی از مهم ترین نگرانی های حال حاضر کار شناسان سلامت است.

بنا بر اعلام کار شناسان، در هر ثانیه سه لیتر شیرابه از زباله های لندفیل سراوان جاری شده و وارد رودخانه های شهر رشت می شود. این عدد در روزهای بارانی به 17 تا 18 لیتر در ثانیه می رسد.

وجود شیرابه های سمی در لندفیل نه تنها سبب بروز خطرات جدی برای سلامت شهروندان شده بلکه سبب خشک شدن درختان موجود در این عرصه جنگلی نیز می شود به طوری که بر اساس آخرین آماری که از سوی مشاور شهرداری در ساماندهی شرایط لندفیل اعلام شد، حدود 200 درخت در منطقه فوق بر اثر وجود شیرابه ها خشک شده اند.

علاوه بر درختان، ساکنان مناطق اطراف نیز به گواهی اعضای شورای اسلامی شهر رشت، دچار مسائل جدی در سلامت خود شده اند که این شرایط لزوم توجه بیش از پیش مدیریت شهری به این فاجعه عظیم را تعیین می کند.

شهرداری به دنبال ساماندهی شرایط لندفیل سراوان

بر این اساس از دو سال پیش، با تمرکز شورای شهر رشت بر شرایط بحرانی لندفیل، مطالعاتی برای این منظور انجام شد.

نتیجه این مطالعات به آنجا رسید که در نهایت برای بهسازی سراوان در بودجه سال جاری شهرداری رشت، پنج میلیارد تومان و همچنین برای احداث تصفیه خانه برای مرکز دفن زباله های سراوان، 9 میلیارد و 500 میلیون تومان بودجه تعیین شود.

این رقم ها در حالی تعیین شده است که پس از کش و قوس های فراوان و رایزنی های متعدد بین اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان و شهرداری رشت، به تازگی به صورت ضمنی مجوز راه دسترسی در راستای بهسازی لندفیل سراوان به طول یک هزار و 60 متر به شهرداری اعطا شد. اما هنوز موافقت لازم برای در اختیار دریافت عرصه جنگلی موردنیاز برای احداث تصفیه خانه به شهرداری داده نشده است.

شهردار رشت هدف از تلاش برای در اختیار دریافت عرصه فوق برای احداث تصفیه خانه را مکمل اقدامات در دست انجام برای هدایت شیرابه ها می داند و به خبرنگاران می گوید: با اعطای جاده دسترسی برای هدایت شیرابه های سراوان تلاش خواهد شد که از ورود شیرابه ها به رودخانه ها جلوگیری شده و مطمئنا احداث تصفیه خانه جنب جاده دسترسی فوق می تواند تکمیل کننده اقدامات بهسازی شرایط لندفیل سراوان باشد.

محمدعلی ثابت قدم به صراحت اعلام می کند که شهرداری در حال حاضر آماده انجام اقدامات لازم برای ساماندهی شرایط لندفیل سراوان است و با تعیین پیمانکار، برنامه های مورد نیاز و اقدامات لازم را بر روی میز کار قرار داده اما مطمئنا به یاری، حمایت و مشارکت دستگاه های ذی ربط در این حوزه نیز نیاز دارد.

اشاره وی به اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری است که ماه ها در اعطای مجوز راه دسترسی فوق به شهرداری تعلل کرده است.

در مقابل این سخنان، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان، مخالفت با اعطای عرصه جنگلی به شهرداری برای احداث تصفیه خانه را منوط به احراز تمامی شرایط قانونی می داند و به خبرنگاران توضیح می دهد: سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری با اعطای جاده دسترسی برای هدایت شیرابه ها حسن نیت خود را ثابت کرده است زیرا با بررسی ها به این نتیجه رسیده که با واگذاری جهت فوق از عرصه جنگلی راه بین محل دفن زباله و جنگل قطع می شود و آسیب و خسارتی که زباله ها و شیرابه ها به جنگل می زنند، بسیار کمتر خواهد بود.

داوود زارع اعطای زمین مورد نظر برای احداث تصفیه خانه را منوط به گذارندن مراحل قانونی می داند و می افزاید: باید تمامی شرایط قانونی در خصوص اعطای این عرصه جنگلی را مدنظر قرار داد و با توجه به حجم و پوشش جنگل، شرایط قانونی لازم برای اعطای عرصه فوق برای احداث تصفیه خانه احراز شود که مطمئنا نیازمند بررسی های کار شناسانه بیشتری است.

رودخانه هایی که حیات ندارند

به هر حال اهمیت ساماندهی شرایط لندفیل سراوان از این رو است که خطر آن تنها به محدوده لندفیل محدود نشده و رودخانه های شهر رشت را نیز درگیر کرده است تا جایی که رودخانه هایی مثل گوهر رود و زرجوب به صورت دو بحران زیست محیطی این شهر در آمده اند.

زرجوب و گوهررود که زمانی به عنوان شریان های حیاتی مرکز گیلان شناخته می شدند امروز دیگر اثری از حیات را در خود نمی بینند. این دو رودخانه که در سال های نه چندان دور، محل شنای شهروندان، تفرجگاه گردشگران و تردد قایق ها بودند، امروز لقب آلوده ترین رودخانه ها را یدک کشیده و نه تنها بر سیمای شهری و گردشگری رشت چیزی نمی افزایند بلکه خود به شریان های مرگ در شهر تبدیل شده اند.

ورود فاضلاب های شهرک صنعتی سفیدرود، فاضلاب های بیمارستان های رشت، شیرابه های سراوان و همچنین فاضلاب های شهری از عوامل آلوده کننده دو رودخانه زرجوب و گوهررود هستند.

به عبارت بهتر دو رودخانه زرجوب و گوهررود که باید شریان های حیاتی شهر گردشگر پذیر رشت باشند و در عین حال طراوات و شادابی را به شهر هدیه کنند، بستر انواع فاضلاب های صنعتی، سمی، خانگی و عفونی شده اند.

در این راستا در ابتدای سال جاری که گیلان میزبان حضور رئیس جمهور و هیئت دولت بود، اعتبار 50 میلیارد تومانی برای نجات رودخانه های رشت به تصویب رسید. با گذشت نزدیک به 9 ماه از تصویب این اعتبار، به تازگی این اعتبار توسط سازمان آب منطقه ای گیلان جذب شده است. تملک این اعتبارات توسط سازمان آب منطقه ای، محل اعتراض مدیریت شهری رشت شده است.

شهردار رشت در این باره به مهر می گوید: با توجه به اینکه بخشی از آلودگی رودخانه ها توسط شیرابه های سراوان و همینطور فاضلاب های خانگی صورت می گیرد لذا بنا بر وظایف مدیریت شهری در این امور، شهرداری نیز باید در این اعتبار سهیم می بود.

محمدعلی ثابت قدم مدعی است که برای سر و سامان دادن به شرایط آلودگی رودخانه ها که شامل احداث تصفیه خانه در سراوان و همینطور احداث تصفیه خانه های محلی در شهر برای جلوگیری از ورود بدون مانع فاضلاب های شهری به رودخانه ها شود، در مجموع اعتباری بالغ بر یک هزار میلیارد تومان نیاز است که با توجه به سهیم بودن شرکت شهرک های صنعتی در این خصوص و همچنین بیمارستان ها که متولی آن دانشگاه علوم پزشکی است، اعتبار 50 میلیارد تومانی ملی می تواند بهترین یاری به مدیریت شهری برای پیشبرد بهتر و سریع تر پروژه های شهرداری برای ساماندهی به شرایط لندفیل و رودخانه ها باشد.

شهردار رشت تاکید می کند: سهیم شدن شهرداری در اعتبار ملی می توانست یاریی برای مدیریت شهری با توجه به نقش تاثیرگذار آن در ساماندهی شرایط دو رودخانه باشد.

علاوه بر شهردار، نادیده دریافت نقش مدیریت شهری در این اعتبار ملی، محل نارضایتی اعضای شورای اسلامی این شهر نیز شده است.

رئیس شورای اسلامی رشت در این باره به خبرنگاران می گوید: از ابتدا قرار بود که همه دستگاه های ذی ربط در بحث رودخانه ها از این اعتبار سهمی داشته باشند تا بتوانند بنا بر وظایف خود نسبت به رفع آلودگی رودخانه ها ایفای نقش کنند.

محمد علی رفیعی نودهی می افزاید: مطمئنا جایگاه مدیریت شهری برای ساماندهی رودخانه های شهر غیرقابل انکار است.

رئیس کمیسیون بهداشت و محیط زیست شورا نیز نادیده دریافت مدیریت شهری در اختصاص این اعتبار را بی توجهی به مدیریت شهری می داند و به مهر توضیح می دهد: کنندگان مردم در مجلس محلی بار ها پیگیر جذب و تخصیص این اعتبار بوده اند و اختصاص این اعتبار به سازمان آب منطقه ای بی توجهی به جایگاه مدیریت شهری است.

فاطمه شیرزاد ادامه می دهد: مطمئنا باید جایگاه مدیریت شهری در تخصیص اعتبار فوق مورد توجه قرار می گرفت زیرا تا به امروز هیچ اقدامی از سوی سازمان آب منطقه ای در راستای ساماندهی شرایط رودخانه ها انجام نگرفته است در حالی که شهرداری و شورا طی دو سال گذشته اقدامات موثری برای رهایی رودخانه ها از این شرایط بحرانی انجام داده اند و برنامه ریزی های قابل توجهی برای این منظور اجرا شده است.

با وجود چنین اعتراضاتی در حال حاضر آنچه مسلم است اینکه سازمان آب منطقه ای اعتبار ملی فوق را جذب کرده و در نظر دارد با تعریف برنامه های تعیین برای رفع بحران از چهره رودخانه های زرجوب و گوهررود رشت اقداماتی انجام دهد.

شهردار رشت به فکر زباله های سراوان باشد

مدیرعامل جدید آب منطقه ای گیلان که به گفته خود طراح و مجری طرح پالایش رودخانه در کشور است، در نشست خبری هفته گذشته در خصوص اعتراضات مدیریت شهری درباره تخصیص اعتبار 50 میلیارد تومانی ساماندهی رودخانه های زرجوب و گوهر رود به آب منطقه ای گیلان در پاسخ به خبرنگاران گفته بود: ساماندهی گوهر رود و زرجوب به مدیریتی به هم پیوسته و همگرا یا سایر ارگان های مربوطه نیازمند است تا بتوان به نتیجه ایده آل رسید و نمی شود انتظار داشت که آب منطقه ای یا شهرداری یا هر ارگان دیگری بتواند به تنهایی از پس این موضوع بر آید و بی شک در خصوص تصمیم گیری درباره این پروژه حتما با سایر ارگان ها مشورت های لازم انجام می شود.

سعید نیکخوی ادامه می دهد: هرچند دیدگاه مشورتی درباره انجام این پروژه وجود دارد ولی به طور حتم انجام آن نیاز به تخصص های لازم داشته که در این باره بهترین تصمیم برای واگذاری اعتبار 50 میلیاردی ملی به آب منطقه ای گیلان اتخاذ شده است.

وی تصریح می کند: مهمترین مساله درباره این اعتبار استفاده بهینه از آن بوده و بهتر است تیم مدیریت شهری به ویژه شهردار رشت به جای اعتراض درباره سهیم نبودن در این اعتبار، به دنبال راه حلی برای ساماندهی به دنبال شرایط زباله در سراوان و شهر رشت باشند.

نیکخوی با اشاره به ورود شیرابه زباله به رودخانه های رشت و آلودگی آنها تاکید می کند: اگر از همین امروز تخلیه زباله در سراوان متوقف شود، ورود شیرابه زباله های فعلی به رودخانه ها تا 15 سال آینده ادامه خواهد داشت. از این رو بهتر است شهرداری و مجموعه مدیریت شهری با انجام وظیفه خود در خصوص ساماندهی شرایط زباله ها در سراوان، سازمان آب منطقه ای را در انجام پروژه گوهر رود و زرجوب یاری دهند.

لندفیل سراوان که با تزریق بیماری به آب های زیرزمینی رشت، سلامت شهروندان را به جد تهدید می کند از یک سو و ارتباط آن با رودخانه های زرجوب و گوهررود که علاوه بر زایل کردن سیمای زیبای شهری، انواع فاضلاب را به کانال های زهکشی و دریا و تالاب و در نهایت سفره های شهروندان انتقال می دهند از سویی دیگر تهدیداتی جدی محسوب می شوند که در طول زمان، اثرات مخرب خود را بر محیط زندگی شهروندان به جا گذاشته و جان شیرین آنان را تهدید می کند.

در این میان آنچه خودنمابی، نبودن درک کافی از اهمیت آثار مخرب این دو تهدید جدی در بین مسئولان است که باعث شده با نگاه بخشی به موضوع، تصمیمی جدی و قابل اجرا در این باره اخذ نشده و دستگاه های ذی ربط نتوانند به همگرایی منسجمی برای رفع این خطرات زیست محیطی برسند.

حال آنکه تخریب محیط زیست توسط این دو معضل در انتظار تصمیمات مدیران و مسئولان نمانده و هر روز بیش از پیش جان شهروندان و سلامت آنان را تهدید می کند.

خبرنگار: مائده اسفندمز- مریم قاضی زاده