راهنمایی تحصیلی رشته مهندسی شیمی
به گزارش خیمه نیوز، اولین مطالعه مدون برای ارزیابی احتیاج های آموزش مهندسی به وسیله ژوزف کستن در سال 1347 برای دانشکده فنی دانشگاه تهران انجام گرفت. این مطالعه با مقایسه شرایط مهندسی در ایران و آمریکا تأکید می نماید که برخلاف آمریکا که صنایع گسترده و درونزا هستند.
گروه دانشگاه خبرنگاران، امین لطیفی؛ یکی از مهم ترین مسائل آموزش مهندسی در این عدم تناسب آموزش های دانشگاهی با الزامات و استانداردهای صنایع و نیز الزامات بازار کار است که فاصله زیاد این الزامات و انتظارات صنعت با دانش و مهارت کم دانش آموخته گان جویای کار مؤید این مسئله است. این مسائل در مورد بعضی رشته های صنایع ساختمانی مثل عمران و مکانیک، و مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات چندان محسوس نیست، دلیل آن فاصله کم صنایع ساختمانی، رایانه و فناوری اطلاعات با درس ها و آموزش های دانشگاهی این رشته ها است؛ به نحوی که یک دانش آموخته فناوری اطلاعات باتوجه به سرعت روزافزون تغییرات فناوری و هماهنگی واحدهای آموزشی با این تغییرات، به محض فراغت از تحصیل و حتی در حین تحصیل نیز می تواند مشغول به ارائه خدمات و فراوری محصول در این صنعت گردد.
در صنایع ساختمانی نیز با این که سرعت تغییرات فناوری نسبتاً کند است ولی تقریباً علوم دانشگاهی همگام با فناوری موجود بوده و دانسته های یک مهندس عمران تازه دانش آموخته متناسب با احتیاجهای بازار کاراست؛ اما در مورد رشته مهندسی شیمی با توجه به گستردگی علوم این رشته و صنایع مرتبط با آن تفاوت بسیاری میان مهارت یک دانش آموخته و احتیاجهای بازار کار وجود دارد. اولین مطالعه مدون برای ارزیابی احتیاجهای آموزش مهندسی به وسیله دکتر ژوزف کستن در سال 1347 برای دانشکده فنی دانشگاه تهران انجام گرفت این مطالعه با مقایسه شرایط مهندسی در ایران و آمریکا تأکید می نماید که برخلاف آمریکا که صنایع گسترده و درونزا هستند، در ایران صنایع کوچک اند و مهندسان توسعه صنایع را بر عهده دارند لذا صنایع انتظار رهبری فنی از مهندسان دارند در حالی که در آمریکا مهندسان باید دانش های پایه را توسعه دهند و صنایع از این دانش های پایه مهندسی برای توسعه فناوری های صنعتی استفاده می نمایند.
برنامه های آموزش عالی را بر دو دسته کلی تقسیم بندی می نماید:
در نوع اول (شامل کشورهای آلمان، سوئیس، اروپای شرقی و شوروی سابق) اعتقاد بر این است که دانشجویان باید بلافاصله پس از اتمام تحصیل توانایی رهبری فنی صنایع را بر عهده بگیرند؛ لذا آموزش مهندسی باید در یک زمینه تخصصی و بیشتر به صورت عملی ارائه گردد. در روش دوم (بیشتر کشورهای غربی) مهندسان باید دانش پایه مهندسی را بیاموزند و رهبری صنعت را در آیندهای دورتر از اتمام تحصیل و پس از ورود و به کارگیری علوم در یک صنعت به دست گیرند روش اول مستلزم وجود بستر و آزمایشگاه های گسترده در نظام آموزش عالی است و سرعت انطباق لازم با توسعه صنعت را ندارند.
روش دوم نیز تقریباً متناسب با شرایط صنعتی کشورهای پیشرفته است و همانطور که گفته شد، صنایع در فناوری پیشرو بوده و مهندسان مسئول توسعه دانش های پایه هستند. هم چنین، در این روش مشکل کاریابی پس از اتمام تحصیل نیز وجود خواهد داشت. طبق این مباحث کستن پیشنهاد می نماید که پس از اتمام دوره لیسانس، دوره فوق لیسانس برای آموزش مهارت های صنعتی اختصاص یابد و درجه مهندسی پس از اتمام این دوره به دانش آموختگان اعطا گردد.
علی رغم اینکه مطالعات کستن مربوط به سال 1347 است لکن صنایع مربوط به رشته مهندسی شیمی همچنان کوچک و محدود بوده و از نظر فناوری های مدرن روز وابسته به خارج هستند. این در حالی است که آنالیز ها نشان می دهد، درس های ارائه شده در دانشکده های مهندسی شیمی کشور در زمینه های مشترک و پایه مثل مباحث انتقال جرم، ترمودینامیک، رآکتور، پدیده های انتقال، عملیات واحد، کنترل و ... تقریباً مشابه و هماهنگ با دانشگاه های معتبر جهان است.
اما در زمینه دروس تخصصی و آموزش و فناوری های روز مهندسی شیمی، کاستی های زیادی در محتوا و نحوه آموزش در دانشگاه های ایران دیده می گردد این در حالی است که در کشورهای پیشرفته مطالعات بسیاری جهت بازبینی آموزش های مهندسی شیمی به منظور پرورش متخصص در صنایع مختلف در حال اجرا است و کوشش می گردد از تجهیزات مدرن و الگوهـای کار تیمـی بـرای درک مفاهیـم درسـی و کسـب مهـارت استفـاده گردد لذا با توجه به تغییرات فناوری، به وجود آمدن عرصه های نو علمی و صنعتی، الزامات جهانی سازی، مسائل میان رشته ای و تأثیر سرمایه و اقتصاد بر آموزش بهتر است واحدهای درسی و نحوه آموزش مهندسی شیمی در ایران نیز هر چند سال یکبار بازبینی گردد و احتیاجهای بازار کار کشور و آمادگی دانش آموختگان مد نظر قرار گیرد.
اصله صنعت ایران از فناوری های مدرن جهان و عدم تدریس واحدهای کاربردی مرتبط با صنعت موجود در کشور از یک طرف و گستردگی صنایع مرتبط با رشته مهندسی شیمی از طرف دیگر، باعث افزایش شکاف میان آموزش های دانشگاهی و مهارت های لازم در صنعت شده است؛ به گونه ای که دانشجویان مباحثی از علوم نظری و طراحی و محاسبات تجهیزات پیشرفته مهندسی شیمی را آموزش می بینند که عملاً در هیچ صنعت داخلی مورد استفاده قرار نمی گیرد و از طرفی، بسیاری از مفاهیم ابتدایی صنایع موجود در دانشگاه تدریس نمی گردد و دانش آموختگان مهندسی شیمـی فاقد مهـارت های کاربـردی مورد احتیاج شرکت های مهندسی هستند.
البته در سال های اخیر درس های بسیار تخصصی و به روز از صنایع خاصی مثل نفت و ... ارائه شده و این تخصصی شدن درسهای بر حسب صنعت، منجر به ایجاد رشته های نو در دانشکده های مهندسی شیمی شده و رشته های نوی مثل مهندسی نفت و بسپار و بیوتکنولوژی و ... که بیش تر به عنوان گرایشی از مهندسی شیمی شناخته می شدند، به وجود آورده است. توسعه روزافزون علوم تخصصی مرتبط با مهندسی شیمی بدون امکان حذف واحدهای درسی موجود از مهم ترین مسائل روز دانشکده های مهندسی شیمی است و ایجاد توازن میان واحدهای درسی و پیشرفت های صنعتی از دغدغه های اصلی دانشکده های بزرگ مهندسی شیمی در جهان است.
امین لطیفی - مسئول هسته علمی مسئله محور شهید احمدی روشن (در حوزه مهندسی شیمی)
انتشار یادداشت های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن به وسیله خبرنگاران نیست و صرفاً منعکس نماینده نظرات گروه ها و فعالین دانشجویی است.
منبع: خبرگزاری دانشجو